Kibertəhlükəsizlik üçün öyrənmək üçün 5 ən yaxşı proqramlaşdırma dili

Müəllif : Asim Verdiyev

1. C və C++

C və C++ kibertəhlükəsizlik mütəxəssisi kimi bilməli olduğunuz kritik aşağı səviyyəli proqramlaşdırma dilləridir.

Bu dillər RAM və sistem prosesləri kimi aşağı səviyyəli İT infrastrukturuna girişi təmin edir, yaxşı qorunmasa hakerlər tərəfindən asanlıqla exploit edilə bilər.

C proqramlaşdırma dili əksər əməliyyat sistemlərinin əsasını təşkil edir. Bu, kriptoqrafiya, təsvirin işlənməsi və soket networking kimi geniş spektrli tapşırıqları yerinə yetirmək üçün istifadə edilə bilən sadə, çevik və səmərəli dildir.

C++ adətən C-in böyük qardaşı kimi qəbul edilir – hansı ki, crack, meth və steroidlərlə hazırlanmış və heç bir üstünlük verilmədən qarışdırılmışdır. C++ əsasən C-nin mənbə koduna əsaslanan fantastik bir dildir.

C++ dili ilə yaradılmış bir neçə kibertəhlükəsizlik proqramı mövcuddur. Məsələn, network mapper tool-u olan Nmap C++ istifadə edərək yaradılmışdır.

Bir kibertəhlükəsizlik mütəxəssisi kimi, əgər C/C++ proqramlaşdırma dillərindən istifadə təcrübəniz varsa, hesablama mühitinizdə aşağı səviyyəli əməliyyatları hədəf alan hücumlara necə cavab verməli olduğunuzu biləcəksiniz.

2. Python

Python kiber ekspertlər arasında getdikcə populyarlaşan yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dilidir.

O, əsasən kodun oxunaqlılığına, aydın və sadə sintaksisinə və çoxlu sayda kitabxananın mövcudluğuna görə diqqəti cəlb edir.

Beləliklə, siz nə etmək istəsəniz, onu Python ilə asanlıqla yerinə yetirə bilərsiniz.

Məsələn, siz TCP-paketlərini maşınlara göndərmək, zərərli proqramların təhlilini aparmaq və üçüncü tərəf alətlərinə minimal etibarla müdaxilələri aşkarlama sistemlərini yaratmaq üçün bu dildən istifadə edə bilərsiniz.

Bununla belə, C/C++-dan fərqli olaraq, Python aşağı səviyyəli deyil; buna görə də, o, hardware resurslarına kifayət qədər görünürlük təmin etməyə bilər.

Kibertəhlükəsizlik üçün Python öyrənmək sizə karyeranızda üstünlük verəcəkdir. Siz zəiflikləri müəyyən etmək və onları aradan qaldıra biləcək proqramlaşdırma qabiliyyətinə malik ola bilərsiniz.

3. JavaScript

JavaScript yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dilidir və tez-tez internetin “lingua franca”-ı kimi adlandırılır.

JavaScript İnterneti gücləndirən əsas texnologiyadır. İlk növbədə, veb səhifələrə interaktivliyi təmin edən dildir.

JavaScript əvvəlcə veb-brauzerlərdə yalnız müştəri tərəfində tətbiq olunsa da, indi bu dildən verilənlər bazalarında server tərəfi və PDF proqramları kimi oflayn proqramlar kimi digər host infrastrukturunda istifadə etmək mümkündür.

Buna görə də, geniş istifadəsinə görə JavaScript öyrənmək sizi hakerlərdən bir addım qabaqlaya bilər.

Siz veb-saytların və digər proqramların necə işlədiyinə dair anlayışları və zərərli istifadəçilərin qarşısını almaq üçün istifadə ediləcək ən yaxşı dizaynları başa düşəcəksiniz.

Məsələn, Cross-Site Scripting(XSS) JavaScript əsaslı hücumdur və təcavüzkarın veb proqrama zərərli kodu yerləşdirməsini əhatə edir.

Əgər JavaScript proqramlaşdırma dilindən istifadə təcrübəniz varsa, bu cür hücumların qarşısını ala bilərsiniz.

4. PHP

PHP veb saytların hazırlanması üçün server tərəfli proqramlaşdırma dilidir. Əksər veb-saytlar PHP ilə yaradıldığı üçün bu dili öyrənmək sizə müdaxilə edənlərdən necə qorunacağınızı bilməyə imkan verəcək.

Məsələn, DDoS (Distributed Denial-of-service) hücumları adətən veb proqramları nəzərdə tutulan istifadəçilər üçün əlçatmaz etməyə çalışır.

PHP proqramlaşdırma bilikləri və JavaScript kimi digər texnologiyalardakı bacarıqlarla birlikdə siz veb proqramların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün güclü həllər həyata keçirə bilərsiniz.

5. SQL

SQL (Structured Query Language) daha çox verilənlər bazalarında saxlanılan məlumatların idarə edilməsində istifadə olunur.

Məlumatların saxlanması sistemlərinin cari yüksəlişi səbəbindən SQL verilənlərin saxlanması və əldə edilməsi üçün geniş istifadə olunur.

Eynilə, hakerlər saxlanan məlumatları zədələmək və ya çıxarmaq üçün bu dili getdikcə daha çox istifadə edirlər.

Məsələn, SQL injection hücumları verilənlər bazasında saxlanılan məlumatları oğurlamaq və ya dəyişdirmək üçün SQL zəifliklərindən istifadə etməyi əhatə edir.

Buna görə də, SQL dilini yaxşı başa düşmək kibertəhlükəsizlik karyeranız üçün çox vacibdir.

Xülasə

Yuxarıdakılar kibertəhlükəsizlik üçün ən yaxşı proqramlaşdırma dillərinin tam siyahısı deyil.

Xüsusi istifadə vəziyyətinizdən asılı olaraq, bir dilin işinizə digərlərindən daha yaxşı uyğunlaşdığını görə bilərsiniz.

Məsələn, bir veb tətbiqinin Frontend təhlükəsizliyinə diqqət yetirmək istəyirsinizsə, JavaScript öyrənmək sizin ideal seçiminiz ola bilər.

Buna baxmayaraq siz bu dillər ilə yetinə bilmərsiniz. Yaxşı mütəxəssiz olmaq üçün nə qədər çox dil bilsəniz bu sizin üçün bir o qədər yaxşı olacaq.